Baby’s en peuters

Prematuriteit: het TOP-programma

ToP staat voor “Transmurale Ontwikkelingsondersteuning voor Prematuur geboren kinderen en hun ouders.” ToP is een preventief interventieprogramma dat ouders en hun vroeg geboren kind ondersteunt na ontslag uit het ziekenhuis.

Het programma is er voor kinderen geboren onder de 32 weken en / of geboren met een geboortegewicht kleiner dan 1500 gram en heeft tot doel dat ouders met plezier en zelfvertrouwen de ontwikkeling van hun baby kunnen begeleiden, zodat het kind zich op een ontspannen en optimale manier kan ontwikkelen.

De begeleiding vindt plaats tijdens 12 huisbezoeken gedurende het eerste levensjaar door hiervoor opgeleide kinderfysiotherapeuten. De TOP-kinderfysiotherapeut ondersteunt ouders bij het herkennen en begrijpen van de signalen van hun kind en om responsief te reageren op de behoeften van hun kind.

Samen met de TOP-therapeut observeren ouders hun kind en bekijken wat het allemaal al laat zien en waar het aan toe is in zijn of haar ontwikkeling. Ook heel jonge kinderen laten al veel zien door lichaamstaal. Of een kind toe is aan rust en ondersteuning of juist aan een nieuwe uitdaging, is te merken door te letten op bijv. ademhaling, kleur, spierspanning, bewegingen, gezichtsuitdrukking en de manier van aandacht richten/ initiatief tot interactie.

Vroeggeboren kinderen kunnen vaak wat extra hulp gebruiken bij het omgaan met alle prikkels uit de omgeving en bij het reguleren van hun reacties op die omgevingsprikkels. Ouders kunnen ze hierbij steunen en kunnen helpen om contact te maken en aandacht te richten. Als ouders goed kunnen afstemmen op de behoeften van hun kind, kan het kind op een actieve en ontspannen manier meedoen bij de dagelijkse activiteiten. Doordat een kind zich begrepen en gesteund voelt, groeit de vertrouwensband tussen ouder en kind. Dit is de basis waarop een kind zich optimaal kan ontwikkelen.

Na 10 van de 12 huisbezoeken volgt een verslagje met foto’s, waarin de sterke kanten van het kind nog een keer beschreven worden en waarin ouders nog een keer kunnen nalezen hoe ze de initiatieven van hun kind kunnen ondersteunen.

De begeleiding wordt volledig vergoed uit de basisverzekering. Het landelijke expertisecentrum ontwikkeling prematuren (EOP-nl) is verantwoordelijk voor het Top-programma en het borgen van de kwaliteit. Zie voor meer informatie ook: https://www.top-eop.nl

NB: Voor prematuur geboren kinderen die buiten het top-programma vallen kan kinderfysiotherapie zeker ook zinvol zijn. Er worden dan geen fotoverslagen gemaakt en de behandelingen vallen onder de normale zorgverzekering.

Draagdoek

Dragen van je baby of peuter heeft veel voordelen: je nabijheid, geur, hartslag en ademhaling geven je kindje een geborgen gevoel, waardoor het meer kan ontspannen en beter kan omgaan met prikkels vanuit de omgeving of met bijv. darmkrampjes. Dragen is heel goed voor de hechting tussen ouder en kind. Bij prematuur geboren baby’s kan dragen een voortzetting zijn van het buidelen. Ook bij heupdysplasie en een voorkeurshouding kan dragen ingezet worden.

Bijkomend voordeel; je hebt als ouder je handen vrij en je kunt ook op paden wandelen waar je met de wandelwagen niet kunt komen.

Ik sta geregistreerd als draagconsulent en kan meedenken en advies geven t.a.v. dragen in een draagdoek. Ook heb ik materialen (doeken en poppen) om mee te oefenen en om te proberen.

Voorkeurshouding

De baby kan niet meer soepel zijn hoofdje van links naar rechts draaien om een je gezicht of een speeltje te volgen, houdt zijn/haar hoofd steeds naar één kant gedraaid of houdt zijn/haar hoofd stil in het midden Dit wordt een voorkeurshouding genoemd.

Ik geef ouders advies over oppakken, hanteren tijdens verzorging en voeding, houding tijdens slapen en spelen, positie van bed en box en geef oefeningen om dagelijks uit te voeren om de wervelkolom soepel te maken en houden.

Ik controleer ook altijd de heupen, omdat een heupdysplasie ook kan zorgen voor een asymmetrie/ voorkeurshouding. Zo nodig verwijs ik terug via de arts van het consultatiebureau of de huisarts.

Plagiocephalie/ Brachycephalie

Door de voorkeurshouding kan het achterhoofd afvlakken aan de kant waarop de baby altijd ligt. Dit heet een plagiocephalie (een zijkant) of brachycephalie (gehele achterhoofd). Dit ziet er minder mooi uit, maar heeft geen ernstige gevolgen. De hersenen ontwikkelen zich normaal. Wel heeft het invloed op de symmetrie van de motoriek.

De vorm van het schedeltje normaliseert na verdwijnen van de voorkeurshouding geleidelijk gedurende de snelle groei van het schedeltje in het eerste levensjaar. Middels twee of drie plagiocephaliemetingen kunnen we de ontwikkeling van de vorm van het schedeltje volgen.

Vertraagd bereiken van de motorische mijlpalen baby’s/ peuters

Soms heeft een kindje wat moeite om voldoende spierspanning op te bouwen. Vaak ook is er niet direct een duidelijke oorzaak te benoemen voor het minder vlot verlopen van de (senso)motorische ontwikkeling.

Het kan dan zinvol zijn om de (senso)motorische ontwikkeling in kaart te brengen en een periode te volgen. Spelenderwijs sluiten we aan bij de ontwikkeling van het kind en maken we nieuwe ervaringen en ontwikkelingsstapjes mogelijk. Samen kijken we naar dat wat het kind al kan en bouwen hier op voort. Waar nodig passen we de omgeving wat aan (bijv. speelgoed, wandelwagen, badje, kinderstoel).

Bij blijvende zorgen of onvoldoende vooruitgang overwegen we een consult bij de kinderarts.

Billenschuiven

Billenschuiven is een alternatieve manier van voortbewegen. Kinderen zetten het in in plaats van (of naast ) het tijgeren en kruipen.

Als een kind niet kruipend maar alleen maar schuivend op de billen voortbeweegt, kan het zinvol zijn om te bekijken of hier een onderliggende oorzaak voor aan te wijzen is. Als nodig kunnen we de kinderarts vragen om mee te kijken. Vaak is er geen duidelijk oorzaak aan te wijzen of is er alleen sprake van een wat lage spierspanning of een gevoelig evenwichtsorgaan.

We bekijken dan of een kindje met bepaald spel- en bewegingsmateriaal uit te nodigen is tot meer variatie in houding en beweging en tot kruipen. Voor de motorische ontwikkeling is kruipen namelijk een belangrijke vaardigheid: het bevordert schouder- en heupstabiliteit en samenwerking tussen linker- en rechterlichaamshelft. Billenschuivers lopen meestal wat later dan gemiddeld.